“New Babylon biedt slechts minimale voorwaarden voor een gedrag dat zo vrij mogelijk moet blijven. Elke beperking met betrekking tot bewegingsvrijheid, elke beperking met betrekking tot het creëren van stemming en atmosfeer moet worden verhinderd. Alles moet mogelijk blijven, alles moet kunnen gebeuren, de omgeving wordt gecreëerd door de activiteiten van het leven en niet andersom.” ‘New Babylon’ van Constant (1920-2005)

Het sentiment rond de Partij van de Arbeid – nu (nog) de grootste linkse partij van Nederland – is ronduit slecht te noemen; zó slecht, dat het de vraag rechtvaardigt of dat in de toekomst nog wel zo vanzelfsprekend is. Hoe kan het dat de PvdA na de eclatante verkiezingsuitslag in 2012, dus in zo’n korte tijd, zoveel krediet bij haar kiezers en veel van haar leden heeft verloren? Minstens zo zorgelijk vind ik dat er binnen de PvdA geen werkelijk gesprek wordt gevoerd over de oorzaken, en over hoe wij gemeenschappelijk kunnen werken aan het herstel van het vertrouwen in de PvdA.

Naar mijn idee heeft het verlies van vertrouwen veel te maken met het gegeven dat de wereld van ‘het Binnenhof’ zich meer en meer manifesteert als zelfstandige entiteit. Waar er eerder (te) strikte verbindingen waren met de (zuilen)maatschappij, dan wel dat de politieke fracties deel waren van een bredere politieke beweging, lijkt het politieke bedrijf nu haar betekenis te ontlenen aan een werkwijze waarin vooral het transactie-denken tussen fracties domineert.

Ik zie dit transactie-denken als een belangrijke oorzaak van de vervreemding van de PvdA ten opzichte van haar achterban. Het leidt binnen het regeerakkoord en de verschillende deelakkoorden immers tot een complex stelsel van afspraken die vaak innerlijk tegenstrijdig zijn, en die het op belangrijke onderdelen van het beleid steeds moeilijker maken om de eigen waarden geloofwaardig overeind te houden.

Een herstel van vertrouwen begint met het gesprek waarin wij oorzaken doorgronden en bezien wat een gemeenschappelijke inzet zou kunnen zijn om het vertrouwen te herstellen. Het is daarom dat ik – op persoonlijke titel – een essay heb geschreven, dat ik op 16 juli aan de voorzitter van de PvdA heb aangeboden, met het verzoek het aan de leden van de PvdA te doen toekomen. Lees hier het essay, met de titel: ‘PvdA staat met transactie-denken haar eigen waarden in de weg’.