Wederopbouw, de Stadsvernieuwing en de VINEX, nooit hebben burgers in ons land echt principieel het recht gekregen om als woonproducent zelf te voorzien in hun eigen wonen. Het ontwerpen van woonwijken en woningen was voorbehouden aan professionals (woningcorporaties, beleggers en projectontwikkelaars), zij deden dit voor ons!

Met Roombeek in Enschede en het Homeruskwartier in Almere begon in ons land de revolutie van de zelfbouw. De ‘Staalkaart van Particulier Opdrachtgeverschap: Homeruskwartier’maakte het mogelijk dat op 1400 kavels huishoudens uit alle lagen van de bevolking samen in Almere een unieke wijk tot stand konden brengen. Een wijk waar niet één particulier gebouwde woning hetzelfde is, waar wonen en werken gemengd is, waar lagere, midden en hogere inkomens harmonieus samenwonen en waar architectonische verscheidenheid niet kunstmatig is, maar ontsprongen uit de fantasieën en wensen van de mensen die er wonen.

Een zelfbouwwijk, tot stand gekomen in een tijd van grote economische crisis. De tijd waarin de bouw door institutionele projectontwikkelaars in heel Nederland volledig stilviel, zegevierde het Almere Principle ‘Mensen maken de stad’. Wat zou er, nu de economie aantrekt, en meer burgers financiële ruimte krijgen, nog niet allemaal kunnen vrijkomen aan creatieve energie? En juist op dat moment laat de gemeente Almere, de burgers die zelf willen bouwen concurreren met de institutionele markt van projectontwikkelaars.

Daarvoor lanceerde de gemeente  Almere op 5 februari 2016, een nieuw :-) woonproduct “Bouwen voor een ander”, in notabene de Staalkaart van Particulier Opdrachtgeverschap: Het Homeruskwartier in Almere Poort. Juist daar waar de gemeente de burgers heeft uitgedaagd om met al hun creativiteit, energie en geld bij te dragen aan de diversiteit van de stad zet de gemeente de deur weer wagenwijd open voor de commerciële woningbouw die zich juist wordt gekenmerkt door een kunstmatige diversiteit en waarvan culturele dimensie maar al te vaak schraal is.

Wethouder Tjeerd Herrema: ‘Voor zelfbouwers is het natuurlijk belangrijk dat hun wijk helemaal wordt afgebouwd. Daarnaast is dit nieuwe product ideaal voor mensen die graag in zo’n bijzondere zelfbouwomgeving willen wonen, maar zelf een woning bouwen een te grote stap vinden.’

Zo zijn wij weer terug bij af. De zelfbouwers worden bedankt. Zij hebben hun creativiteit, energie en geld mogen investeren in crisistijd. Nu het bouwen voor projectontwikkelaars weer winstgevend wordt keert de gemeente Almere terug naar een bouwbeleid waar Nederland – en Almere in het bijzonder – al vol mee staat maar nu met dit verschil ‘dat de woonconsument zijn kant en klare woning kan kopen in “zo’n bijzondere zelfbouwomgeving”. Hoe cynisch kan je zijn.

Dag Almere Principle: ‘Koester Diversiteit’ en ‘Mensen maken de stad’. Op de woonmarkt van Almere bent u voortaan ook in de Staalkaart van Particulier Opdrachtgeverschap: Homeruskwartier weer gewoon een woonconsument.

Een ding weet ik zeker, als ik zelfbouwer in het Homeruskwartier was, zou ik mij diepgaand in de steek gelaten voelen. Sterker nog ik zou er heftig tegen protesteren.

Homerus, aller zelfbouwers verenigt u

Alleen en met elkaar.  

Adri Duivesteijn, Oud Wethouder Duurzame Ruimtelijke Ontwikkeling Almere (2006-2013).

Almere zoekt marktpartijen voor zelfbouwkavels – Vastgoedmarkt.nl http://www.vastgoedmarkt.nl/nieuws/2016/02/02/almere-zoekt-marktpartijen-voor-zelfbouwkavels

Met het kabinetsbesluit om zich te voegen bij de landen die in Syrië de terreurorganisatie Isis vanuit de lucht met bommen bestoken is er weer een markant besluit gevallen. Misschien, door de aanvankelijke opstelling van de fractie en de bewindspersonen van de PvdA, iets te laat naar de zin van coalitiepartner VVD. Maar wat er ligt is daar kan in ieder geval de VVD best tevreden mee zijn. De motivatie is duidelijk. In de woorden van de premier Mark Rutte: “Isis vormt nog steeds een bedreiging voor de veiligheid en onze manier van leven”. En, eerlijk is eerlijk, daar heeft hij volkomen gelijk in. Of in mijn woorden Isis is een door haat gedreven organisatie die de Islam misbruikt om haar gewelddadige oorlogsvoering te legitimeren. De gevolgen hiervan zijn enorm. En dus is er alle reden om de conflicten die zij veroorzaken en het geweld dat ze verspreiden over de wereld te veroordelen en te bestrijden. Tot zover is er geen meningsverschil. Maar is het daarmee ook een verstandig besluit om als Nederland te gaan doen wat andere landen in Irak en Syrië al met een veel grotere en meer effectieve inzet doen, namelijk oorlogsdoelen bombarderen? Bij mij roept dit sowieso de vraag op hoeveel landen en hoeveel bommen er eigenlijk nodig zijn om deze oorlogsdoelen in een toch overzichtelijk gebied te vernietigen? Welk doel wordt nu eigenlijk gediend met deze Nederlandse inzet? Waar zit nu eigenlijk de toegevoegde waarde van de aanwezigheid van vier Nederlandse F16’s? Is het de slagkracht in de lucht? Of is het toch vooral de symboliek van eenheid en kracht? In ieder geval is er militair geen enkele noodzaak, gelet op de slagkracht van de landen die reeds actief zijn, om met onze marginale inzet – vier vliegtuigen, vijf maanden – mee te gaan doen. Het lijkt dus vooral een symbolisch besluit waarbij het kabinet zich met een aantoonbare daad aansluit bij de militaire coalitie tegen Isis. Waarom volstond onze regering niet met het geven van politieke steun aan de militaire acties die allang volop plaatsvinden? Maar misschien nog wel belangrijker is de vraag waarom het Nederlandse Kabinet zichzelf niet een andere rol heeft toegedacht bij de aanpak van dit conflict, een rol die juist landen die actief in de lucht boven Syrië niet echt kunnen spelen maar welke wel zou kunnen bijdragen aan een oplossing, dan wel tenminste een verzachting van het conflict?

Wat zou die andere aanpak dan kunnen zijn. Ik ga daar zo op in. Maar eerst constateer ik dat de mentale ruimte om het debat hierover te voeren nog niet zo eenvoudig is. Er is veel emotie. Zelfs Ahmed Aboutaleb liet zich direct na de aanslagen in Parijs ontvallen dat “Isis moet worden weggevaagd”. Het is een twijfelachtige retoriek waarvan de bevrediging over het algemeen van korte duur is. Maar ik ben bang dat ook in de Haagse retoriek op het Binnenhof ons de ‘waarheden’ niet zullen worden bespaard. Daar is het tegenwoordig al snel ‘zwart-wit’, ‘voor of tegen’, ‘laf of moedig’. En, let maar op, de pers concentreert zich vast en zeker al op het spel van rollen en posities. Nee, ik ben bang dat wij nauwelijks zullen toekomen aan de vraag wat nu eigenlijk de gevolgen zijn van deze strategie. Wat gaat dit alles veroorzaken in de hoofden van de mensen die dagelijks de bommen mogen ontvangen? Mensen waarvan er een groot aantal ook gewoon slachtoffers zijn van een strijd die Isis voert. En waarvan de strijd nu ook letterlijk boven hun hoofden wordt uitgevochten. (Is het gek dat ze massaal op de vlucht slaan, wat zou u doen?). Zeker daders moeten worden opgepakt, berecht en gestraft en dat gevecht wordt dan ook nu al volop gevoerd. Maar hoezeer realiseren wij ons dat de echte pijn op de grond aanwezig zal zijn in de hoofden van veel onschuldige mensen, of is dit collateral damage in oorlogstaal, een vorm van bijschade.

Het is nog maar kort geleden dat ik in het Haagse Filmhuis de film HUMAN van de regisseur Yann Arthur Bertrand mocht zien. Een indrukwekkende drie uur durende film waarin hij mensen aan het woord laat die hun diepste binnenste laten zien. Liefde, geluk, haat, afhankelijkheid en de dood, het komt allemaal aan de orde. Vaak beginnen deze indringende ontboezemingen vertederend en vertellen de – vaak onschuldig – mensen hoe zij hun leven ervaren tot dat hun toon verandert, het gezicht ernstig wordt, plots komt dan de pijn naar voren die zij hebben ondervonden omdat zij toevallig op de verkeerde plek woonden. Vaak dus een deelgenoot zonder keuze. De film laat juist deze mensen praten. Ik geef u een paar citaten uit de film, oordeel zelf:

Een man van rond de veertig uit Syrië:

“There are two parties. Both are Syrian. I have friends and family in both. They are ready to take up arms and kill their neighbors. in the name of politics. They forget the essential: humanity. Politics is just relations between powerful nations and people. We’re little guys. We’ll never change anything. I’ve seen death with my own eyes. I’ve seen my friends lying there, life less. When the explosions started, there was one very close to my house. It wrecked my taxi. I saw blood people’s legs, heads and arms on the ground. When I saw all that, it fill me with fear and sorrow. Man can become a monster. I don’t trust anyone, anymore, except myself. It’s over. Thats is why I cut myself off from relations with souls: with every form of human being. It all means nothing.”

Een jonge tiener uit Syrië:

“I’m not afraid of death. I’m not afraid if it’s for Syria. I’m not afraid if it’s for my father. If he wasn’t dead, I would be afraid of death. But I’m no longer afraid. Even is my throat is cut or I get blown up. What matters is joining my father or going back to Syria.”

Terwijl wij praten over straffen en wij de oorzaak van het kwaad willen ‘wegvagen’ is het maar de vraag of wij ons wel realiseren dat de daad langer is dan het moment waarop de bom valt. Iedere bom, iedere straf zal namelijk een nieuwe haat zaaien. En wat misschien nog wel het meest beangstigend is dat deze bommen ook haat en angst zullen gaan zaaien bij hen die vandaag nog onschuldig zijn. Het is deze groep die zich vaak gaat identificeren met de daders en relatief gemakkelijk worden aangezet tot extremisme. Het is een spiraal van geweld die sinds de aanslagen in het World Trade Centrum in New York en de daaropvolgende IRAK oorlog onze wereld is gaan beheersen. En alle oorlogstaal van de helden langs de kant ten spijt is het er in de afgelopen jaren alleen maar slechter op geworden. Het kabinetsbesluit lees ik in ieder geval niet als een poging om deze spiraal fundamenteel te doorbreken. Nederland, maar toch zeker ook de PvdA, had zich boven de ‘wenselijkheid’ van een politiek symbolische daad kunnen en moeten plaatsen. Juist zij had kunnen kiezen om in dit conflict aan de humanitaire kant te gaan staan. Niet die van de represaille maar die van de menselijkheid. Ook hier laat de film HUMAN zien dat er bij grote innerlijke strijd andere keuzen kunnen worden gemaakt.

Een Palestijnse vader die zijn 11 jarige dochter verloor:

“Because we are human beings, sometimes you think:”if I kill the killer or anyone from the other side, or maybe ten, this will give me back my daughter. No. I cause another pain and another victim to the others. I decided to break this circle of violence and blood and revenge bij stopping killing en supporting revenge, by myself. Many people told me: “It’s not your right  to forgive in her name.” And the answer: it’s also not my right to seek revenge in her name. I hope she’s satisfied.”

Een vrouw uit Syrië:

“We don’t want blood, blood, blood. What do you want? Revenge killings? We cannot stand that anymore. Three years of slaughter and blood, innocent people being slain…. And we must not forgive each other? Forgiveness is freedom and peace. When hearts are purified, everything is. The destruction stops.”

“Stop de destruction” is er een beter motto denkbaar? Dat kan door bij voorbeeld ons (oorlogs)geld te investeren in een substantiële verbetering van de dramatische leefomstandigheden in de vele vluchtelingenkampen in de regio. Waarom niet met onze kennis, onze architecten, onze slagkracht de regio ingetrokken om daar samen met de vluchtelingen hun dagelijkse leefomstandigheden verbeteren. Dat zou voor deze mensen een echte investering zijn die op een positieve manier zijn doorwerking zal hebben in de hoofden van de mensen. Niet de haat maar het gevoel van menselijke waardigheid zal dan de boventoon kunnen krijgen. Het zou ook het vertrouwen in de regio zelf verbeteren waardoor Europa zou kunnen profiteren van het afnemen van de huidige vluchtelingenstromen. Maar waarom niet ook de aandacht richten op het met andere landen opstellen van een herstelplan (hoe zat het ook al weer met ‘ons’ marshallplan?). Een plan dat de mensen perspectief zou kunnen bieden op een structurele toekomst in de eigen regio. Kortom maatregelen die juist tot inzet hebben het conflict van meerdere kanten beheersbaar te maken. Samen met de constructieve krachten werken aan een gezamenlijke toekomst. Ook dat zou een voorinvestering kunnen zijn op de weg naar een duurzame vrede.  Het zou Nederland tot initiatiefnemer maken van een brede vredesbeweging. Juist door op zoek te gaan naar een veelvoud van vormen van humanitaire hulp zorgen wij met elkaar dat in de hoofden van de onschuldige mensen, die nu vooral slachtoffer zijn, er tenminste nog een gevoel van medemenselijkheid doorkomt, van een reële hoop op een waardige toekomst.

Wat zou het niet fijn zijn wanneer er ergens nog in deze tijd een land is, een kabinet, een parlement, een progressieve partij die bij het kiezen van een oplossing vooral een humanitaire invalshoek centraal stelt. Oplossingen die juist bij de vele onschuldige slachtoffers dankbaarheid zou kunnen genereren in plaats dat, door het ontbreken ervan, er sprake zal zijn van verslagenheid, verlatenheid, pijn en een almaar groeiende haat. Het is echt niet verkeerd om nu eens niet in de rij te gaan staan van hen die al doen wat er allang gebeurd, namelijk het bombarderen van daders en oorlogsdoelen. Maak liever een nieuwe rij van landen die zich bekommeren om de echte slachtoffers, de onschuldigen wiens lot zo dramatisch is geworden dat voor er hen nog slechts een vlucht uit eigen land resteert. Daar had onze inzet zich op kunnen en moeten concentreren. Waarom? Omdat anders de haat zich nog decennia over de wereld zal verspreiden. Helaas ontbreekt het ons tot nog toe aan creativiteit om anders met dit conflict om te gaan. Door dit kabinetsbesluit ben ik bang dat Nederland zich voor een dergelijke tegenbeweging buiten spel heeft gezet.

Adri Duivesteijn, 2016-02-02

Noot: Voor een ieder die echt wil begrijpen wat er in de hoofden van mensen omgaat is het zeer aan te bevelen om de film HUMAN tot zich te nemen. Daar zien wij dat de meeste mensen smeken om andere oplossingen, in de woorden van de Palestijnse vader: “I decided to break this circle of violence and blood and revenge bij stopping killing en supporting revenge, by myself.”. Ga kijken. overtuig u zelf, laat u inspireren.

Met de kandidatuur van Khadija Arib, met expliciete steun van de PvdA-fractie, voor het kamervoorzitterschap openbaart zich tegelijkertijd iets vanuit ons parlement dat nou niet bepaald fris te noemen is. Van Geert Wilders weten wij dat hij haar kandidatuur zal gaan inzetten om de weerzin tegen een multi-etnische en multiculturele samenleving te voorzien van een nieuwe lading. Dus na zijn ‘minder, minder, minder’ uitspraken spreekt hij Khadija Arib aan op haar Marokkaanse achtergrond. Met een volstrekte veronachtzaming van het feit dat binnen de Marokkaanse wetgeving een van oorsprong Marokkaanse onderdaan geen afstand kan doen van zijn nationaliteit beticht hij die Nederlanders met een Marokkaanse achtergrond niet loyaal te zijn. Zo ook Khadija Arib. Maar het is een treurlied dat wij inmiddels kennen en als niet te vermijden over ons heen laten komen. Het zij zo. Dat het Parlement zich echter laat aanleunen dat een van haar leden de eigen Kamer een nep-Parlement noemt heeft iets treurig. Maar á la, ook dat past misschien in een strategie waarin stilzitten en zwijgen lijken te behoren tot de nieuwe mores in de hedendaagse politiek. Tactisch zwijgen en negeren noem ik dat dan maar. Echter, wanneer de tot nog toe oorverdovende stilte van onze parlementaire voorhoede op het moment dat een van de kandidaten voor het Kamervoorzitterschap tot ‘nep-kandidaat’ bestempeld wordt, krijgt dit zwijgen iets lafs. Waar is dat wat wij in de samenleving ‘sociale controle’ noemen? Gewoon elkaar aanspreken op gedragingen die onze gemeenschappelijke omgangsvormen jegens elkaar overschrijden. Respect mag blijkbaar wel eenzijdig opgeëist worden maar behoeft niet te worden gegeven. Dat wel doen heet wederkerigheid. Waar is die wederkerigheid in ons Parlement eigenlijk? Als het vrije woord in het Parlement vooral bestaat uit een onbeperkt recht van mogen kwetsen, dan is het niet verwonderlijk wanneer ook het respect voor datzelfde Parlement in de samenleving erodeert. En erger nog, je moet dan ook niet gek opkijken dat dit ook de norm wordt voor de omgangsvormen in de samenleving zelf.

Maar de grenzen worden helemaal overschreden wanneer Kamerleden hun eigen collega’s, soms zijn dat zelfs fractiegenoten, die de moed hebben gehad om zich kandidaat te stellen voor het Kamervoorzitterschap anoniem gaan beschimpen. Dat overkomt nu zowel Khadija Arib als Madeleine van Toorenburg. In de verschillende achtergrond verhalen zien wij tot nog toe weinig aandacht voor de inhoudelijk ambities van de beide kandidaten. Wel storten verschillende politieke verslaggevers zich met enige gulzigheid in hun voorbeschouwingen op de roddel en achterklap. En ja, het is waar, er zijn Kamerleden die daar graag aan meedoen en niet schromen om de beide kandidaten anoniem in diskrediet te brengen. Dat nou heeft iets heel miezerigs. En dat gevoel wordt nog eens groter wanneer niemand van de fractievoorzitters daar iets over zegt. Daarmee verzaken zij hun politieke plicht. Politiek is ook elkaar bij de les houden, ja, heel soms, elkaar corrigeren. En zeker wanneer er sprake is van achterbakse roddel en achterklap. Een keiharde veroordeling van deze anoniem klikkende Kamerleden over personen is dan ook op zijn plaats. Het is treurig, maar waar deze correctie tot nog toe achterwege is gebleven voel ik, hoezeer ik het ook met hem oneens ben, meer waardering voor Geert Wilders. Hij kiest tenminste de openbaarheid voor zijn opvattingen. En het is juist die openbaarheid die maakt dat wij er met elkaar over kunnen spreken, dat wij een tegengeluid kunnen vormen. Maar zij die slechts de twijfelachtige moed hebben anoniem te spreken over personen die zich kwetsbaar opstellen, die breken pas echt het respect voor een democratisch gekozen volksvertegenwoordiger, en dus dat van de Tweede Kamer, af.

Kom op, fractievoorzitters, stel die anonimiteit aan de kaak. Laat deze ‘gekozen helden’ niet wegkomen met het beschimpen van de eigen collega’s die niet alleen moed tonen door kwetsbaar te zijn, maar ultiem willen gaan voor een beter functioneren van de Kamer zelf en daarmee een echte bijdrage leveren aan onze democratische rechtsstaat.

Weg met de roddel en achterklap!

Adri Duivesteijn (PvdA)
Lid van de Tweede Kamer (1994-2006)
Lid van de Eerste Kamer (2013-2015)