Almere Principles

Reeds in het contract Randstad Urgent (2007) hebben het Rijk en de gemeente Almere vastgelegd dat “de thema’s duurzaamheid en ecologie als leidende en richtinggevende principes in de stedelijke ontwikkeling van Almere worden gehanteerd (…) Deze thema’s worden bepalend voor de eigen identiteit van de stad, met bijbehorende aantrekkelijke woon-, werk- en leefmilieus.” Juist omdat Almere in de komende decennia substantieel zal groeien – de (door)ontwikkeling van Almere, als een volwaardig en complementair deel van de Amsterdamse metropool, is in november 2013 definitief verankerd in de Rijksstructuurvisie voor het gebied Amsterdam/Almere/Markermeer – liggen er kansen om een structuur of cultuur te creëren waarbinnen mensen, of dat nu bestuurders, stedenbouwers, architecten of burgers zijn, worden gestimuleerd om besluiten te nemen die in de kern toekomstbestendig zijn.

almereMin of meer parallel aan de totstandkoming van het contract Randstad Urgent besteedde VPRO’s Tegenlicht in juni 2007 aandacht aan cradle to cradle (C2C), letterlijk van wieg tot wieg, een principe dat in 2002 door de Amerikaanse architect William McDonough en de Duitse chemicus Michael Braungart werd geïntroduceerd. Bij toeval – ik was herstellende van een oogoperatie – was ik thuis op het moment dat de aflevering werd uitgezonden. Wat mij in het bijzonder aansprak, is dat McDonough en Braungart duurzaamheid uitleggen als een ontwerpopgave. Dit betekent dat het eigenlijk niet uitmaakt of je voor of tegen groei bent; het gaat primair om de vraag hoe je groei in een ontwerp kunt integreren, op een zodanige manier dat de uitkomst ervan gezond is én blijft. Het gegeven dat afval voedsel is, zoals McDonough en Braungart het formuleren, maakt van duurzaamheid geen obstakel maar een uitdaging. In mijn ogen biedt cradle to cradle een positieve handreiking, in afwijking van de defensieve houding die je in Nederland dikwijls ziet als het gaat om duurzame ontwikkeling.

Almere PrinciplesOm invulling te geven aan de gezamenlijke ambitie van Rijk en Almere heb ik contact gezocht met William – Bill – McDonough. In een intensief samenwerkingstraject tussen zijn bureau, William McDonough + Partners, en de gemeente Almere, is gekomen tot een tot de Almere Principles: zeven principes voor een ecologisch, sociaal en economisch duurzame toekomst van Almere. Deze Principles vinden hun oorsprong in het verleden; ze symboliseren de verinnerlijking van het stadsconcept zoals de Founding Fathers dat in 1978 ontwierpen. Daarmee bieden ze een fundament voor toekomstige ontwikkeling(en). Feitelijk verknopen de Almere Principles verleden, heden en toekomst met elkaar.

Het manifest

Almere, de nieuwe stad die dertig jaar geleden werd ontworpen op uit zee gewonnen land, zal in 2030 leefbaar en gezond zijn. Ze zal zich aanhoudend vernieuwen en omvormen en daarmee de kwaliteiten van haar meerkernige opbouw en haar omgeving versterken. Almere zal een vitale gemeenschap zijn met een rijke verscheidenheid aan woon- en werkmogelijkheden, in een weldadige overvloed van ruimte, water, natuur en cultuurlandschappen die door de tijd heen kunnen groeien en veranderen.

De Almere Principles zijn bedoeld als inspirerend richtsnoer voor iedereen die in de komende decennia betrokken is bij het doorontwerpen van Almere tot een duurzame stad. De verwerkelijking van deze visie is een cultuurdaad, en de uitdrukking van een optimistische benadering van de toekomst.

  1. Koester diversiteit
  2. Verbind plaats en context
  3. Combineer stad en natuur
  4. Anticipeer op verandering
  5. Blijf innoveren
  6. Ontwerp gezonde systemen
  7. Mensen maken de stad

De woorden van de Almere Principles zullen tot leven komen en betekenis krijgen door menselijk handelen, en door ze op elk niveau als beginsel te nemen van ieder ontwerp voor de stad als geheel.

De Almere Principles en zelfkracht

Bijzonder aan de Principles is dat ze tot op grote hoogte algemeen zijn, maar tegelijkertijd specifiek zijn toegespitst op Almere; het is onmogelijk om ze één-op-één in of op een andere stad toe te passen. Ook bijzonder is de brede scope. Waar het gaat om duurzaamheid zijn innovaties vaak technisch van aard of gericht op de fysieke inrichting van de stad. Met de Almere Principles gaat het om de vraag hoe je met een stad omgaat – om hoe je een stad maakt, in ecologische, sociale en economische termen. En, minstens zo belangrijk: wie de stad maakt. De Almere Principles zijn geen wetten of regels. Ze vormen een ideologisch kader dat mensen moet stimuleren om zélf actief te zijn. De grootste bedreiging is, denk ik, dat mensen duurzaamheid uitleggen als voorschriften – dat het hen beperkt in hun creativiteit. Als de gemeente mensen principieel de ruimte geeft om, individueel of collectief, invulling te geven aan de Almere Principles, zullen er per definitie meer fantasierijke initiatieven worden ontplooid.

De Almere Principles en Almere 2.0

De Almere Principles vormen de basis van de Concept Structuurvisie Almere 2.0. Hoewel alle Principles van betekenis zijn, zijn er een paar die ons – bestuurders, ambtenaren en stedenbouwers – in het bijzonder hebben geïnspireerd. Zo is ‘koester diversiteit’ vertaald in drie nieuwe gebiedsontwikkelingen: Almere Pampus, Almere Centrum-Weerwater en Almere Oosterwold. Ze hebben alle drie een eigen karakter, en de verwachting is dat deze differentiatie nieuwe doelgroepen zal aantrekken. ‘Combineer stad en natuur’ is de leidraad die maakt dat Almere en het omliggende landschap in de toekomst beter met elkaar worden verbonden, onder andere door het groen te koppelen aan nieuwe programma’s. ‘Verbind plaats en context’ is vooral van toepassing op de inpassing van de A6, die in de komende jaren zal worden verdubbeld. De kunst was – en is – om te zorgen dat het asfalt geen barrière vormt, maar juist fungeert als verbindende schakel tussen de verschillende stadsdelen. Tot slot is er het Almere Principle ‘mensen maken de stad’, dat met terugwerkende kracht al in 2006 is omgezet in het programma IkbouwmijnhuisinAlmere (en in 2008 in IkbouwbetaalbaarinAlmere). Inmiddels wordt onderzocht hoe de fysieke ontwikkeling van de stad ook op een hoger schaalniveau in handen van de mensen zélf kan worden gelegd. Een belangrijke stap in deze zoektocht is de realisatie van Almere Oosterwold. Volgens de opgestelde ontwikkelstrategie zijn mensen hier niet alleen verantwoordelijk voor de bouw van hun eigen woning of bedrijf, maar ook voor hun eigen infrastructuur, energie- en watervoorziening, stadslandbouw en een substantieel deel publiek groen. Feitelijk ontstaat het gehele collectieve raamwerk zo bottom up.

Tijdlijn en publicaties

  • Op 9 april 2008 presenteerden William McDonough en Adri Duivesteijn de Almere Principles – zeven beginselen voor een ecologisch, sociaal en economisch duurzaam Almere – aan de toenmalig minister van VROM, Jacqueline Cramer. Lees hier de volledige publicatie.
  • De Almere Principles liggen ten grondslag aan de Concept Structuurvisie Almere 2.0, die op 26 juni 2009 werd overhandigd aan de toenmalig ministers van VROM en V&W, Jacqueline Cramer en Camiel Eurlings. Lees hier de samenvatting van de Concept Structuurvisie Almere 2.0; lees hier de samenvatting van de ontwerpcasus Almere IJland. Lees hier de volledige Concept Structuurvisie Almere 2.0; lees hier de volledige ontwerpcasus Almere IJland.
  • Nu in 2019 heeft het gemeentebestuur van Almere de Almere Principles nog altijd hoog in het vaandel staan. Zij begint dan ook de bestuurspagina op haar website met de Almere Principles

Share and Enjoy !

Shares